تحلیل قبوض برق

بررسی پارامترهای موجود در قبوض برق

 مصرف کل

ستون مصرف کل در صورتحساب برق، میزان کل انرژی مصرفی مشترک را نمایش می‌دهد که بر اساس بازه‌های زمانی کم‌باری، میان‌باری و اوج بار تفکیک شده است. این بازه‌ها بر اساس ساعات مشخص شده در تعرفه‌های TOU (تعرفه‌های زمان‌بندی مصرف یا ست آپ کنتور) که توسط شرکت‌های برق منطقه‌ای یا توزیع نیروی برق تعیین می‌شوند، محاسبه می‌گردند. کنتورهای هوشمند نصب‌شده در محل مشترک، انرژی مصرفی را در این بازه‌ها اندازه‌گیری و دسته‌بندی می‌کنند.

 

ستون TOU

در طول شبانه روز به بازه های میانباری، اوج بار و کمباری ساعات مشخصی اختصاص داده شده است که برای هر ماه از سال متفاوت بوده و توسط شرکت مدیریت شبکه برق ایران تعیین می‌شوند. این جدول زمانبندی می‌تواند متفاوت از ست آپ کنتور مشترک بوده و مبنای ثبت انرژی الکتریکی خریداری شده در قبوض برق است. جدول ساعات سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است :

 

مابه‌التفاوت ماده ۱۶ جهش تولید

بر اساس ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش‌بنیان (مصوب سال ۱۴۰۲)، مشترکین صنعتی با قدرت مصرفی بالای یک مگاوات موظف‌اند ۱% تا ۵% از انرژی الکتریکی مصرفی خود را از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر (از طریق احداث نیروگاه یا خرید برق سبز) تأمین کنند. در صورتی که این تعهد انجام نشود، مالک شبکه، هزینه این میزان انرژی را به‌صورت مابه‌التفاوت ماده ۱۶ محاسبه و دریافت می‌کند. این مبلغ بر اساس مابه‌التفاوت نرخ مصوب ساتبا (سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق) و نرخ تعرفه میانباری مشترک تعیین می‌شود.

نکته : ستون مصرف مشمول نشان‌دهنده میزان انرژی مصرفی است که باید از طریق منابع تجدیدپذیر تأمین شود. در صورتی که مشترک اقدام به خرید برق سبز کند، میزان خریداری‌شده از مقدار مشمول کسر می‌شود.

مابه‌التفاوت ماده ۱۶ تنها برای میزان باقی‌مانده، بر اساس نرخ دو ماهه ساتبا محاسبه و از مشترک دریافت می‌شود.این قانون در راستای حمایت از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به منابع انرژی فسیلی طراحی شده است و بخشی از سیاست‌های کلان کشور برای دستیابی به انرژی پایدار به شمار می‌رود.

 

انرژی پشتیبانی‌شده توسط مالک شبکه

میزان برقی که از طریق بورس انرژی یا قرارداد دوجانبه تأمین نشده است، به‌صورت نیابتی توسط شرکت‌های توزیع نیروی برق یا برق منطقه‌ای تأمین می‌شود. این انرژی با نرخ‌های شامل جریمه (۱/۳ برابر حداکثر نرخ بازار عمده‌فروشی) محاسبه و در قبض مشترک درج می‌شود. اهمیت خرید دقیق برق مطابق با مصرف واقعی می‌تواند از هزینه‌های جریمه و پرداخت اضافی به فروشندگان خصوصی جلوگیری کند.

 

مابه‌التفاوت اجرای مقررات

مشترکین صنعتی بالای یک مگاوات موظف‌اند به ازای هر کیلووات‌ساعت انرژی مصرفی، مبلغی به‌عنوان مابه‌التفاوت اجرای مقررات به مالک شبکه پرداخت کنند. این مبلغ صرف‌نظر از خرید برق از بخش خصوصی محاسبه و اخذ می‌شود.  

نرخ پایه مابه التفاوت اجرای مقررات در قبوض برق صادره قابل مشاهده است که به شرح جدول زیر است:

صنایع سیمان

  صنایع انرژی بر

۴-د	گروه بندی مشترکان	ضریب نرخ قراردادهای تبدیل انرژی (ECA)	بهای انرژی ( ریال بر کیلووات ساعت )
۲-۲	صنایع تولید شمش آلومینیوم با قدرت قراردادی ۱ مگاوات و بیشتر	۱	۹۹۸۲
۲-۳	صنایع تولید فروآلیاژ با قدرت قراردادی ۱ مگاوات و بیشتر	۱/۱	۱۰۹۸۰
۲-۴	واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی با قدرت قراردادی ۱ مگاوات و بیشتر	۲	۱۹۹۶۴
۲-۵	صنایع فولادی، مس، فلزات اساسی، کانیهای فلزی با قدرت قراردادی بیشتر از ۱ مگاوات	۱/۶۸	۱۶۷۷۰

 سایر صنایع

۴-الف	گروه بندی مشترکان	ضریب نرخ قراردادهای تبدیل انرژی (ECA)	بهای انرژی ( ریال بر کیلووات ساعت )
۲	صنایع با قدرت قراردادی ۱ مگاوات و بیشتر و کمتر از ۵ مگاوات	۰/۵۵	۵۴۹۰
۳	صنایع با قدرت قراردادی ۵ مگاوات و بیشتر	۰/۶۴	۶۳۸۸

مبلغ مربوط به مابه التفاوت اجرای مقررات در صورت خرید برق سبز در هر بازه از حاصل ضرب “انرژی مصرفی آن بازه” (منهای انرژی تامین شده از نیروگاه‌های تجدیدپذیر) در “تفاضل نرخ پایه و متوسط نرخ بازار” و در صورت عدم خرید برق سبز در در هر بازه از حاصل ضرب “انرژی مصرفی آن بازه” در “تفاضل نرخ پایه و متوسط نرخ بازار” بدست می آید.

متوسط نرخ بازار در قبوض برق صادره از مالک شبکه و در بخش مربوط به مابه التفاوت اجرای مقررات قابل مشاهده است.

نکته : در صورتی که در بازه ای نرخ پایه از متوسط نرخ بازار کمتر باشد، آن بازه مشمول مابه‌التفاوت اجرای مقررات نمی‌شود.

هزینه سوخت نیروگاهی (هزینه تبصره ۱۴)

بر اساس مصوبه شماره ۱۴۰۲/۴۲۳۲۸/۲۰/۱۰۰ مورخ ۱۴۰۲/۰۸/۲۱ وزارت نیرو، تمامی مشترکین برق، صرف‌نظر از میزان مصرف و نحوه تأمین برق، ملزم به پرداخت هزینه سوخت نیروگاهی هستند. این هزینه به ازای هر کیلووات‌ساعت انرژی الکتریکی مصرفی محاسبه و در قبوض برق درج می‌شود.

 ۱- نرخ‌های پایه هزینه سوخت نیروگاهی:

۱-۱. صنایع عادی: نرخ پایه ۴۶۸ ریال به ازای هر کیلووات‌ساعت.

۲-۱. صنایع انرژی‌بر: شامل صنایع فولادی، آلیاژ فلزات، مس، آلومینیوم، پتروشیمی و پالایشگاهی، با نرخ پایه ۱۴۸۷ ریال به ازای هر کیلووات‌ساعت.

۲- محاسبه هزینه سوخت نیروگاهی:

هزینه سوخت نیروگاهی برابر است با:

(میزان برق سبز خریداری شده – مجموع انرژی الکتریکی قرائت شده) × نرخ پایه تعرفه

 ۳- ویژگی‌های هزینه سوخت نیروگاهی:

تأثیر بر عوارض برق: در محاسبات مربوط به عوارض برق، هزینه سوخت نیروگاهی با تقسیم بر ۱/۱ لحاظ می‌گردد.

نکات قابل‌توجه:

پرداخت هزینه سوخت نیروگاهی الزامی است و برای تمامی مشترکین اعمال می‌شود. این هزینه نقش مستقیمی در مدیریت مالی مصرف برق دارد و تأثیر آن بر قبض نهایی به وضوح محسوس است.

نرخ‌های پایه مشخص‌شده برای صنایع مختلف، اهمیت برنامه‌ریزی دقیق در مصرف انرژی را برای کاهش هزینه‌ها نشان می‌دهد. در نتیجه با توجه به نرخ‌های متفاوت برای صنایع عادی و صنایع انرژی‌بر، نظارت بر میزان مصرف و تلاش برای کاهش مصرف غیرضروری می‌تواند به کاهش هزینه‌های سوخت نیروگاهی کمک کند.

بهای انرژی راکتیو

در صورتی که ضریب قدرت مصارف مشترک کمتر از ۰/۹۱ باشد، مالکین شبکه اقدام به محاسبه ضریب زیان و بهای انرژی راکتیو خواهند نمود.

بهای انرژی راکتیو به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

بهای انرژی راکتیو = ضریب زیان × (مجموع بهای انرژی + بهای انرژی ماده ۱۶ + مابه‌التفاوت اجرای مقررات + آبونمان + تجاوز از قدرت) × ۹

حداکثر بهای انرژی راکتیو:

برای صنایع انرژی‌بر: ۴۸۰۱۸ ریال به ازای هر کیلووار‌ساعت انرژی راکتیو مصرفی

برای صنایع عادی: ۴۶۱۲۲ ریال به ازای هر کیلووار‌ساعت انرژی راکتیو مصرفی

در صورتی که مقدار محاسبه‌شده بیشتر از حاصل‌ضرب حداکثر بهای انرژی راکتیو × انرژی راکتیو مصرفی باشد، مقدار حاصل‌ضرب به عنوان هزینه انرژی راکتیو در قبض مشترک درج می‌شود.

هزینه تجاوز از قدرت

هزینه تجاوز از قدرت به شکل زیر محاسبه می‌شود:

هزینه تجاوز از قدرت = مجموع انرژی مصرفی × نسبت میزان تجاوز از قدرت قراردادی به قدرت مصرفی × حداکثر نرخ تابلوی سبز بورس انرژی × ۱/۳

به دلیل نرخ بالای حداکثر نرخ تابلوی سبز بورس انرژی، تجاوز از قدرت قراردادی می‌تواند منجر به هزینه‌های بسیار زیاد شود.

بستانکاری خرید خارج از بازار

در صورتی که مشترک بیشتر از مصرف واقعی خود خرید برق انجام دهد، بهای میزان خرید مازاد بر مصرف در هر بازه‌ بر مبنای ۰/۷۵ نرخ متوسط تابلو اول بورس انرژی در همان دوره، محاسبه و تحت عنوان بستانکاری خرید خارج از بازار در قبض انرژی درج و اعمال می‌گردد.

عوارض برق

عوارض برق برابر است با ۱۰% مجموع مبالغ زیر:

• بهای انرژی (با فرض عدم خرید برق)
• بهای انرژی ماده ۱۶ (با فرض عدم خرید برق سبز)
• مابه‌التفاوت اجرای مقررات
• هزینه سوخت نیروگاهی (پس از تقسیم بر ۱.۱)
• هزینه تجاوز از قدرت
• بهای انرژی راکتیو
• هزینه ترانزیت

معوقات ماده۳ قانون مانع زدایی

پیرو مصوبه شماره ۱۴۰۳/۴۲۲۱۹/۱۰۰ مورخ ۱۴۰۳/۰۷/۰۱ وزارت نیرو با موضوع بهای انرژی برق مشترکان صنعتی، نرخ پایه مابه التفاوت اجرای مقررات (بهای انرژی مشترکین زیر یک مگاوات) افزایش یافته و از ابتدای اردیبهشت ۱۴۰۳ عطف به ماسبق گردید که منجر به درج بدهی‌های سنگین در قیوض برق مشترکین گردید. این امر موجب ثبت شکایت برخی از صنایع کشور در دیوان عدالت اداری و صدور رای توقف موقت مصوبه مذکور گردید. لذا تا زمان صدور رای قطعی، بدهی های مربوط به مصوبه فوق، تحت عنوان معوقات ماده ۳ قانون مانع زدایی در قبوض برق مشترکین درج می‌گردد.

نکته: پارامتر مربوط به معوقات ماده ۳ و همچنین رای موقت دیوان عدالت اداری مربوط به عطف به ماسبق مصوبه وزارت نیرو بوده و از مورخه ۱۴۰۳/۰۷/۰۱ به بعد، قبوض برق بر مبنای نرخ‌های مندرج در مصوبه مذکور محاسبه و اخذ می‌گردد.

جریمه تخطی از استاندارد ماده ۲۶

بر اساس مصوبه شماره ۵۱۹۲۶/ت۶۱۵۵۱ه مورخ ۱۴۰۳/۰۳/۲۷ هیئت وزیران با موضوع آیین نامه اجرایی ماده ۲۶ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی، سازمان ملی استاندارد کشور هر ساله میزان انرژی الکتریکی مصرفی هر صنعت جهت تولید واحد محصول را مشخص نموده و در صورت تجاوز میزان انرژی مصرفی از حدود تعیین شده، جرایم مربوطه به شرح زیر محاسبه و در قبض برق مشترک درج می‌گردد:

الف. مازاد مصرف تا ۱۵% بالاتر از معیار مصوب: ۱۰% تعرفه متعارف همان واحد

ب. مازاد مصرف ۱۵% تا ۳۰% بالاتر از معیار مصوب: ۳۰% تعرفه متعارف همان واحد

ج. مازاد مصرف ۳۰% تا ۴۵% بالاتر از معیار مصوب: ۵۰% تعرفه متعارف همان واحد صنعتی

د. مازاد مصرف بیش از ۴۵% بالاتر از معیار مصوب: ۱۰۰% تعرفه متعارف همان واحد

هزینه ترانزیت

تعریف:

هزینه‌ای که بابت انتقال برق از نقطه مرجع شبکه تا محل مصرف مشترکین دریافت می‌شود.

محاسبه هزینه ترانزیت:

محاسبه هزینه ترانزیت برای مشترکین با قدرت قراردادی ۱ تا زیر ۵ مگاوات

 

( ۳۰ / تعداد روز دوره مصرف ) × قدرت مصرفی × نرخ ترانزیت

محاسبه هزینه ترانزیت برای مشترکین با قدرت قراردادی ۵ و بالای ۵ مگاوات 

 

( ۳۰ / تعداد روز دوره مصرف ) × قدرت مصرفی یا قدرت قراردادی (هرکدام که بیشتر باشد) × نرخ ترانزیت

نکته:

هزینه ترانزیت تحت تأثیر خرید یا عدم خرید برق از بخش خصوصی نیست و به صورت مستقل محاسبه می‌شود.

جزئیات تکمیلی مربوط به نحوه خرید برق سبز:

نحوه محاسبه هزینه برق سبز:

مبلغ مربوط به تأمین برق سبز برابر است با:

حاصل ضرب میزان انرژی مشمول (۱% تا ۵% از کل مصرف) در تفاضل نرخ میانباری تعرفه مشترک از نرخ‌های اعلامی توسط ساتبا.

نرخ تعرفه هر مشترک در مصوبه شماره ۱۴۰۳/۱۰۰۷۴۶/۱۰۰ مورخ ۱۴۰۳/۱۲/۲۵ وزیر محترم نیرو درج شده است.

مزایای خرید برق سبز:

معافیت از پرداخت مابه‌التفاوت ماده ۱۶.

مقدار انرژی سبز خریداری شده از مصرف هر بازه کسر می‌شود که در محاسبه هزینه مابه‌التفاوت اجرای مقررات و محاسبه هزینه‌های انرژی پشتیبان یا خرید برق حرارتی متاثر می‌باشد.

کاهش هزینه سوخت نیروگاهی به ازای میزان برق سبز خریداری شده.

خرید غیرسبز:

با آزادسازی نرخ برق بر اساس مصوبه هیئت وزیران (مورخ ۱۳۹۹/۰۷/۲۰) از تاریخ ۱۴۰۰/۰۲/۰۱، مشترکین صنعتی با دیماند بالای ۵ مگاوات موظف شدند برق مصرفی خود را از طریق شرکت‌های خرده‌فروشی برق، بورس انرژی یا قراردادهای دوجانبه تأمین کنند.

از تاریخ ۱۴۰۲/۰۸/۰۱، این الزام شامل مشترکین با دیماند بالای ۱ مگاوات نیز گردید. در صورت عدم خرید برق از این منابع، مشترکین باید هزینه برق خریداری‌شده از شرکت‌های برق منطقه‌ای یا توزیع را با حداکثر نرخ بازار عمده‌فروشی و اعمال ضریب ۱/۳ پرداخت کنند.

محاسبه میزان برق حرارتی لازم برای تأمین از بورس انرژی یا قرارداد دوجانبه برابر است با تفاضل مصرف کل و میزان برق سبز خریداری‌شده.

اطلاعات درج شده در صورتحساب:

مقدار خریداری‌شده از منابع مختلف (بورس یا قرارداد دوجانبه) در ستون‌های مربوط به خرید دوجانبه یا بورس نمایش داده می‌شود.

هرگونه مصرف مازاد بر خرید، به‌عنوان انرژی پشتیبانی‌شده توسط مالک شبکه محاسبه شده و بهای آن با نرخ‌های شامل جریمه دریافت می‌شود.

نحوه سهم‌بندی انرژی تا پیش از ۱۴۰۳/۰۷/۰۱، انرژی خریداری‌شده توسط مشترکین، مطابق با ساعات کم‌باری، میان‌باری و اوج بار منطقه مصرف تعرفه (TOU) سهم‌بندی می‌شد.

تغییرات در دستورالعمل محاسبات قبوض از تاریخ ابتدای مهر ۱۴۰۳، محاسبات مربوط به خرید برق مشترکین تغییراتی به خود دیده است. محاسبات قبض و خرید دوجانبه براساس ساعات مدیریت شبکه برق ایران و محاسبه مصرف مشترکین بر اساس ساعات منطقه‌ای انجام خواهد شد.

محاسبه هزینه برق مازاد در صورتی که میزان برق خریداری‌شده توسط مشترک بیش از مصرف واقعی باشد، هزینه برق مازاد بر اساس ۷۵% متوسط نرخ تابلوی اول بورس انرژی در همان دوره محاسبه می‌شود. این مبلغ به‌عنوان بستانکاری خرید خارج از بازار در حساب مشترک ثبت می‌گردد.

روش‌های خرید برق:

۱- خرید از بورس انرژی:

بورس انرژی بستری رقابتی است که خریداران و فروشندگان برق برای کشف قیمت تعادلی در آن فعالیت می‌کنند.

۱-۱. نحوه خرید:

مشترکین باید ۳ تا ۵ روز کاری پیش از شروع دوره مصرف، مقدار برق موردنیاز خود را اعلام و خریداری کنند. (برای مثال، برق اردیبهشت باید در انتهای فروردین خریداری شود.)

۲-۱. پرداخت:

بهای برق خریداری‌شده و کارمزد معامله باید در زمان انجام معامله پرداخت گردد.

۳-۱. ریسک:

این روش ممکن است به دلیل عدم امکان پیش‌بینی دقیق مصرف، منجر به خرید بیش از حد یا کمتر از میزان مصرف شود.

 ۲- قرارداد دوجانبه:

این روش امکان انعقاد قرارداد مستقیم بین مشترک و تأمین‌کننده را فراهم می‌کند.

 

مزایا:

نیازی به پیش‌پرداخت، کارمزد، یا دریافت کد بورسی نیست.

مصرف واقعی مشترک در پایان دوره (مانند پایان اردیبهشت برای دوره اردیبهشت) اعلام می‌شود، که ریسک خرید بر اساس پیش بینی را کاهش می‌دهد.

صورتحساب برق تأمین‌شده در سررسید توافق‌شده پرداخت می‌شود.

فروشنده متعهد می‌شود تحت هر شرایطی مقدار انرژی درخواستی مشترک را تامین کند.